روانشناسی معامله گری یا روانشناسی معاملات در دنیای بازارهای مالی و فارکس چیست و چه اهمیتی دارد؟ بازار فارکس دنیای پر از رقابتی است که همگی افراد در آن به دنبال برنده شدن هستند. هیچ رقابت و هیچ بردی بدون تجربه احساسات متغیر از جمله اضطراب، نگرانی، ترس، طمع و حتی خشم اتفاقات نمیافتد. اما مهمترین برگ برنده برای پیروزی در این بازار پر از فراز و نشیب، کنترل بر روی این احساسات آسیبزننده است.
البته هر نوع احساسی میتواند ما را به جهت مثبت یا به جهت منفی سوق دهد؛ که این امر به نحوه مدیریت این احساسات توسط معامله گران بستگی دارد.
در بازار فارکس اصطلاح رایجی به نام روانشناسی معامله گری وجود دارد و آشنایی کامل با آن به معامله گران کمک بسیار زیادی میکند. در ادامه این مطلب به طور کامل به معرفی روانشناسی معامله گری، تأثیرات آن بر روی معاملات و یادگیری اصول آن میپردازیم.
روانشناسی معامله گری چیست؟
روانشناسی معامله گری به بررسی جنبههایی از وضعیت روحی و عاطفی یک فرد گفته میشود که بر روی فرایند تصمیمگیری او هنگام معامله در بازار فارکس تأثیر میگذارد. این احساسات شامل احساسات منفی و مثبتی از جمله انضباط، صبر، طمع، اعتماد به نفس، خشم، ترس، خویشتن داری و… میشود.
معامله گران موفق در فارکس کسانی هستند که احساسات خود را به خوبی مدیریت کرده و هنگام معامله با ذهنیتی شفاف و منطقی عمل میکنند. این معامله گران میتوانند رفتارهای تکانشی که بر اساس شرایط خاص بازار ایجاد میشود، کنترل کنند و به جای واکنشهای احساسی، بر اساس دادهها و تحلیل های بازار تصمیمهای منطقی میگیرند
روانشناسی معامله گری و تاثیر آن بر معاملات
از آنجایی که بازار فارکس یکی از پرنوسانترین بازارهای مالی جهان است، نقش رواشناسی معامله گری بسیار پررنگ میشود. زیرا ماهیت سریع معاملات فارکس باعث بروز واکنشهای احساسی و تصمیمات تکانشی میشود و ممکن است تأثیر قابل توجهی بر روی معاملات بگذارد. یکی از بزرگترین چالشهایی که معامله گران فارکس با آن رو به رو هستند، مدیریت احساسات در مواجه به شرایط غیر قابل پیشبینی بازار است.
ترس و طعم در بازار فارکس یکی از دو احساس رایجی است که بر روی تصمیمگیری معامله گران تأثیر بسزایی میگذارد. ترس باعث میشود معامله گران زودتر از معاملات خود خارج شوند یا از ریسک کردن دوری کنند. از طرفی دیگر معامله گرانی که احساس حرص و طمع بالایی دارند، ممکن است به امید سود بیشتر، پوزیشنهای معاملاتی خود را به مدت طولانی حفظ کنند.
در ادامه به ۵ احساس رایج که میتواند بر روی نحوه تصمیمگیری معامله گران در فارکس تأثیر بگذارد، اشاره کردهایم:
-
ترس:
زمانی که معامله گران با احتمال از دست دادن پول خود در یک معامله مواجه میشوند، احساس ترس میکنند. این احساس یک حس طبیعی بوده که باعث میشود معامله گر دچار تردید شود یا به کلی از انجام یک معامله صرف نظر کند.
یک معامله گر زمانی که متوجه میشود روند حرکت بازار بر خلاف پوزیشن معاملاتی او پیش میرود، دچار ترس میشود. به عنوان مثال یک معامله گر جفت ارز یورو/دلار آمریکا را به امید افزایش ارزش آن با قیمت 1.2000 خریداری میکند. اما پس از ورود به پوزیشن قیمت به 1.1980 کاهش پیدا میکند و معامله گر دچار ترس از ضرر میشود. این ترس باعث میشود یا معامله را زودتر از موعود ببند یا برای جبران ضرر خود بیش از حد ریسک بکند.
-
طمع
حرص و طمع نیز یکی از احساساتی است که میتواند انگیزهای قدرتمند برای معامله گران باشد. وقتی معامله گران بیش از حد تمرکز خود را روی به دست آوردن سودهای سریع معطوف میکنند، در مقابل میزان ریسک معاملات را نیز باید افزایش دهند یا علائم هشدار دهنده در رابطه با معاملاتشان را نادیده بگیرند.
معامله گر زمانی که با سودهای بالقوه در معاملات خود رو به رو میشود، برای افزایش سود خود، حریص خواهد شد. به عنوان مثال، فرض کنید یک معامله گر الگوی تغییر روند را در GBP/USD مشاهده میکند و تصمیم میگیرد یک سفارش خرید بزرگ ثبت کند. با این حال، معامله گر به جای استفاده از تکنیکهای مناسب مدیریت ریسک، از لوریج (اهرم) بالایی برای کسب سود حداکثری استفاده میکند. اما متأسفانه، بازار برخلاف پوزیشن او حرکت میکند و به دلیل ریسک بیش از حد در معامله، ضررهای قابل توجهی را محتمل میشود.
-
اضطراب
اضطراب میتواند از عوامل مختلفی مانند عدم اطمینان در مورد حرکات آتی بازار، فشارهای مالی شخصی یا ترس از دست دادن سودهای بالقوه ناشی شود. معامله گرانی که مضطرب هستند، به سختی میتوانند تصمیمات معاملاتی شفاف بگیرند و به برنامههای معاملاتی خود تعهد کمتری دارند.
مثلا معامله گری قبل از یک اعلامیه اقتصادی بزرگ، مانند تصمیم بانک مرکزی برای نرخ بهره، یک موقعیت طولانی در یورو/دلار آمریکا دارد. اگر معامله گر در مورد تأثیر بالقوه اعلامیه بر معامله خود احساس نگرانی و اضطراب کند، این احساس منجر به بلاتکلیفی و از دست رفتن فرصتهای معاملاتی او میشود.
-
ناامیدی
گاهی اوقات معامله در بازار فارکس برای معامله گران تلاشی پیچیده و چالش برانگیز به نظر میرسد و معامله گران اغلب با شکست یا ضررهای غیرمنتظره مواجه میشوند. این شکستها در نهایت باعث احساس ناامیدی در آنها میشود. معامله گرانی که ناامید هستند پتانسیل بیشتری برای واکنشهای تکانشی و احساسی دارند؛ حتی ممکن است برنامههای معاملاتی خود را کنار بگذارند یا در تلاش برای جبران سریع زیان خود به دنبال استراتژیهای مخاطره آمیز بروند.
-
اعتماد بیش از حد
اعتماد بیش از حد نیز میتواند مانع مهمی برای معامله گران باشد. زمانی که معامله گران به تواناییهای خود بیش از حد اطمینان داشته باشند یا نسبت به معاملات خود بیش از حد خوشبین شوند، ممکن است معاملات بیشتری را انجام دهند.
مثلا فرض کنید معامله گری چندین معامله موفق پشت سر هم در جفت ارز USD/CAD انجام میدهد. معامله گر با حس اطمینان نسبت به تواناییهای خود، تصمیم میگیرد بیشتر از حد معمول ریسک کند و انتظار موفقیتهای مداوم را دارد. اما اگر بازار برخلاف روند پوزیشن معاملاتی او پیش رود، این اعتماد بیش از حد، منجر به معاملات بی پروا و ضررهای بزرگ میشود.
آموزش روانشناسی معامله گری
چطور بر احساسات منفی هنگام معامله در فارکس غلبه کنیم؟
-
ریسک معامله در فارکس را بپذیرید:
بسیاری از افراد با این ذهنیت که « قرار است همیشه برنده باشم و سود کنم» وارد بازار فارکس میشوند. معامله در فارکس مستلزم پذیرش ریسکهای آن بوده و هر معامله گری باید بداند که ضرر بخشی طبیعی از فرایند معاملات در بازار فارکس است.
هیچ معامله گری نمیتواند در همه معاملات برنده شود و حتی موفقترین معامله گران نیز هر از چند گاهی ضرر میکنند. بنابراین با پذیرش این واقعیت، میتوانید انتظارات خود را مدیریت کنید و زمانی که معاملات طبق برنامه پیش نمیروند،احساسات منفی خود را کنترل کنید. کسب درامد در بازار فارکس تضمینی نبوده و قبل از شروع معاملات باید همه چیز را در نظر بگیرید.
-
از تکنیکهای مدیریت ریسک استفاده کنید:
یکی از راههای کنترل احساسات در معاملات فارکس، استفاده از تکنیکهای مدیریت ریسک است. این تکنیکها برای کمک به معامله گران طراحی شدهاند تا با تعیین قوانین واضح برای ورود و خروج از معاملات، ضرر و زیان را به حداقل و سود را به حداکثر برسانند.
برخی از رایج ترین تکنیک های مدیریت ریسک مورد استفاده در معاملات فارکس عبارتند از:
-
دستور توقف ضرر:
معامله گران میتوانند برای جلوگیری از ضرر در معاملات خود، دستور توقف ضرر دهند. این دستور یعنی کارگزار باید زمانی که قیمت یک جفت ارز به میزان مشخصی میرسد، آن را بفروشد و از ضررهای احتمالی جلوگیری کند.
2. سفارشهای سود دریافتی:
دستور برداشت سود سفارشی است که توسط یک بروکر فارکس برای فروش یک جفت ارز تعین میشود. زمانی که سود به میزان مشخصی میرسد، کارگزار آن پوزیشن را برای معامله گر قفل میکند.
3. اندازه پوزیشن:
اندازه پوزیشن شامل تعیین مقدار صحیح سرمایه برای ریسک در هر معامله بر اساس عواملی مانند اندازه حساب، تحمل ریسک و شرایط بازار است.
4. نسبت ریسک به پاداش:
نسبت ریسک به پاداش محاسبهای است که برای تعیین ارزش انجام معامله بر اساس پاداش بالقوه در مقایسه با ریسک بالقوه استفاده میشود.
با استفاده از این تکنیک های مدیریت ریسک، معامله گران میتوانند وابستگی عاطفی خود را به معاملات کاهش دهند و بر اساس معیارهای عینی تصمیمات منطقیتری بگیرند. این امر به بهبود نتایج معاملات و کاهش تأثیر احساسات بر عملکرد معاملات کمک بسزایی میکند.
-
بر روی فرایند تمرکز کنید:
به جای وسواس گرفتن درباره سود و زیان، بر روی خود فرایند معامله تمرکز داشته باشید. برای یک معامله موفق توصیه میکنیم یک برنامه معاملاتی برای خود ایجاد کنید. در این برنامه باید اهداف، میزان تحمل ریسک، نقاط ورود و خروج و هر قانون دیگری که میخواهید، مشخص شده باشد. شما باید بدون توجه به نتیجه معامله، به برنامه خود متعهد باشید. تمرکز بر روی فرایند، به انضباط شما کمک کرده و مانع از تصمیمگیریهای احساسی بر اساس حرکات کوتاه مدت بازار میشود.
-
داشتن حضور ذهن را تمرین کنید:
تکنیکهای حضور ذهن مانند مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق به شما کمک میکند در موقعیتهای معاملاتی استرس زا آرامش خود را حفظ کرده و متمرکز بمانید. با حضور ذهن منظم ، میتوانید خودآگاهی بیشتری داشته باشید و یاد بگیرید که احساسات خود را به طور مؤثرتری مدیریت کنید.
-
یک دفترچه معاملاتی داشته باشید
با داشتن یک دفترچه معاملاتی میتوانید عملکرد خود را به صورت عینی تجزیه و تحلیل کرده و نقاط ضعف خود را شناسایی و تقویت کنید. شما میتوانید در دفترچه خود اطلاعات مربوط به هر معامله، از جمله جفت ارز، نقاط ورود و خروج، سود یا زیان و هر مورد دیگری را یادداشت کنید. مرور منظم دفترچه معاملاتی به شما کمک میکند تا الگوهای رفتار معاملاتی خود را شناسایی کرده و برای بهبود عملکرد خود تغییرات بخصوصی را ایجاد کنید.
-
استراحت کنید:
معامله در فارکس گاهی اوقات فرایندی خستهکننده میشود و شما را از نظر ذهنی یا احساسی فرسوده میکند. استراحت منظم از این نوع فرسودگی جلوگیری کرده و احساسات منفی را از شما دور میکند. علاوه بر استراحت فیزیکی، استراحت روحی مانند انجام فعالیتهای انرژی بخش و مفرح را در برنامه خود قرار دهید.
-
یک پشتیبان داشته باشید:
اگر احساسات منفی بر روی معامله یا زندگی روزمره شما تأثیر میگذارد، میتوانید از یک معامله گر یا مشاور حرفهای معامله کمک بخواهید. زمانی که در مورد تجربههای خود با دیگران صحبت کنید، کمتر احساس تنهایی کرده و حس اعتماد به نفس به دست میآورید. این را به خاطر داشته باشید که کمک خواستن نشانه قدرت بوده و به هیچ عنوان ضعف محسوب نمیشود.
معرفی بهترین کتاب های روانشناسی معامله گری
کتاب معامله در منطقه (Trading in the Zone) نوشته مارک داگلاس
این کتاب به اهمیت داشتن یک رویکرد منضبط و منضبط در معامله و پرهیز از تصمیمگیری احساسی میپردازد. داگلاس نویسنده این کتاب بر روی اهمیت ایجاد یک طرز فکر برنده، از جمله توانایی مدیریت ریسک و مدیریت عدم اطمینان تاکید میکند. این کتاب توصیههای عملی برای توسعه یک برنامه معاملاتی و پایبندی به آن را مطرح کرده و نگرشهای ارزشمندی را در مورد اهمیت نظم، صبر و ثبات ارائه میدهد.
کتاب روانشناسی معامله گری (The Psychology of Trading) نوشته برت استین بارگر
این کتاب به خوانندگان درک عمیقی از جنبههای روانشناختی معامله، از جمله اینکه «چگونه احساسات میتوانند بر تصمیمگیری و عملکرد ما هنگام معامله تأثیر بگذارند»، ارائه میدهد. استین بارگر نویسنده کتاب، از تجربه گسترده خود به عنوان یک روانشناس و معامله گر استفاده کرده تا نکاتی عملی را برای توسعه سرسختی ذهنی، مدیریت استرس و ایجاد اعتماد به نفس به خوانندگان ارائه دهد. این کتاب به طیف گستردهای از موضوعات از جمله اهمیت خودآگاهی، نقش شهود در معامله، و مزایای تعیین اهداف و ردیابی پیشرفت اشاره کرده است.
کتاب معامله گر منضیط (The Disciplined Trader) نوشته مارک داگلاس
این کتاب برای معامله گرانی که به دنبال انضباط و تمرکز مورد نیاز برای موفقیت در بازار فارکس هستند، یک منبع عالی به شمار میرود. در این کتاب، داگلاس به اهمیت خود انضباطی در معامله میپردازد و عقیده دارد که موفقیت در بازار نیازمند یک رویکرد منظم و سیستماتیک است. او راهبردهایی را برای غلبه بر ترس، تردید و سایر موانع احساسی که میتوانند مانع موفقیت شوند، در اختیار خوانندگان قرار میدهد.
کتاب بازیهای ذهن بازار (Market Mind Games) نوشته دنیس شول
این کتاب با استفاده از بینشهای علوم اعصاب و روانشناسی، علم پشت احساسات و تصمیمگیری در بازار را بررسی میکند. شول استدلال میکند که احساسات نقش مهمی در معامله دارند و درک نحوه عملکرد آنها برای موفقیت ضروری است. او در این کتاب برای مدیریت احساسات و تصمیمگیری بهتر در شرایط خاص، نکات عملی ارائه میدهد و به مهارتهایی همچون تجسم، ذهن آگاهی و خودآگاهی میپردازد.
کتاب روانشناسی معامله گری 2.0 (Trading Psychology 2.0) نوشته استین باگر
این کتاب برای ارتقاء عملکرد معامله گران به سطح بعدی و دستیابی به موفقیت پایدار و طولانی مدرت در بازار، گزینهای عالی محسوب میشود. استین بارگر نویسنده کتاب بر اساس آخرین تحقیقات و مشاهدت خود، رویکردی به روز در روانشناسی معامله گری را در اختیار خوانندگان قرار میدهد.
