بازار فارکس بزرگترین بازار مالی دنیاست. جایی‌ست که روزانه میلیارد ها دلار جابه جا میشود و در واقع رفتارهای انسانی با تمام احساسات و نگرانی ها و امید و ترس، همراه با خطاهای انسانی نقش اصلی را در معاملات دارد. این دقیقا اقتصاد رفتاری است. در اقتصاد رفتاری به معیارهای روانشناختی پشت تصمیمات اقتصادی آدم‌ها می‌پردازیم. در خصوص ترید کردن، این شامل حوزه‌ای از خطاهای شناختی رایج در میان تریدرها میشود که با درگیر شدن احساسات هنگام ترید کردن تصمیماتی اشتباه می‌گیرند. در بازار فارکس همیشه تحلیل تکنیکال و فاندامنتال کافی نیست، گاهی ذهن تریدر باید برای کسب سود آماده شود. در این مقاله، به بررسی اقتصاد رفتاری در ترید همراه با مثال‌هایی از رفتارهای غیرمنطقی رایج تریدرها می‌پردازیم. سپس، نحوه مقابله کردن با تریدهای غیرمنطقی را بررسی می‌کنیم. برای یادگیری این شیوه‌ها در ادامه با ما همراه باشید.
اگر می‌خواهید بدانید چرا با وجود تحلیل درست، باز هم ضرر می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله 8 اشتباه رایج تریدرها را در کنار مفاهیم اقتصاد رفتاری مطالعه کنید.
تفاوت اقتصاد رفتاری و اقتصاد کلاسیک
اقتصاد رفتاری شاخه‌ای از علوم اقتصاد است که کارش بررسی عوامل انسانی و روانشناسی در تصمیم گیری های مالی است .در واقع اقتصاد رفتاری با در نظر گرفتن احساسات انسانها در معاملات آن‌ها را مهار می‌کنند و به آن‌ها جهت درست می دهد.
در اقتصاد سنتی، فرض ما بر این است که انسانها عاملانی قلانی یا Rational Agents هستند. این یعنی آن‌ها تمام اطلاعات موجود را بررسی می‌کنند، جوانب هر تصمیم را در نظر می‌گیرند و سپس با توجه به داده‌های پیش رو، بهترین و عقلانی‌ترین تصمیم را می‌گیرند.
ما به شکل روزمره شاهد گرفتن تصمیمات غیرعقلانی و احساسی توسط بسیاری از افراد هستیم، حتی خودمان. فرض گرفتن اینکه تمام انسانها عقلانی تصمیم می‌گیرند اجازه می‌دهد تمرکزمان در تحلیل را بر ریاضیات و محسابت تریدینگ بگذاریم اما حقیقت امر این است که انسانها در تصمیم‌گیری‌های مالی مثل خرید یا سرمایه‌گذاری گاهی عجولانه و احساساتی عمل می‌کنند.
در اقتصاد رفتاری، تمرکز بر مطالعه‌ی این جانب از معاملات انسانی، یعنی تاثیر احساسات برگرفته از روانشناسی، جامعه‌شناسی، و حتی عصب‌شناسی است. اقتصاد رفتاری سعی می‌کند توضیح بدهد که انسانها چرا از مدل‌های ریاضی خشکی که اقتصاد کلاسیک نشانمان می‌دهد پیروی نمی‌کنند. برای مثال، چرا وقتی منطقی است که کسی سهم در حال ضررش را بفروشد، آن را نگه می‌دارد به امید سودده شدن دوباره؟ اقتصاد رفتاری به چنین سوالاتی پاسخ می‌دهد. در ادامه به چند مفهوم کلیدی در اقتصاد رفتاری اشاره می‌کنیم.
سوگیری‌ها و خطاهای ذهنی در تصمیم‌گیری مالی: چگونه مغز ما ما را فریب می‌دهد؟
یکی از هسته‌های اصلی اقتصاد رفتاری، بررسی «سوگیری‌های شناختی» یا Cognitive Bias است. سوگیری‌های شناختی انسانها یعنی خطاهایی که به طور ناخودآگاه در تحلیل کردن اطلاعات و تصمیم‌گیری‌های پس از آن دارند. این یعنی آدم‌ها فقط براساس اطلاعات پیش رویشان تصمیم نمی‌گیرند بلکه ناخودآگاهشان، تجربیات گذشته، و الگوهای تکاملی انسانی، و عواطفشان در لحظه به تصمیماتشان سو و جهت می‌دهد.
یک مثال معروف از چنین سوگیری‌هایی در انسانها ترس از ضرر کردن یا Loss Aversion هست. به عبارتی، آدم‌ها ضرر را بیشتر تجربه می‌کنند یا بیشتر به چشمشان می‌آید تا سود. برای مثال، رنجی که از ۱ میلیون تومان ضرر کردن تجربه می‌کنند بیشتر در ذهنشان می‌ماند تا شادی‌ای که از بدست آوردن ۱ میلیون تومان تجربه می‌کنند. ترس از ضرر بیش از شادی ناشی از سود در ذهن انسانها می‌ماند و نتیجه‌اش در تصمیم‌گیری آن‌ها تاثیرگذار است.
مثال دیگر سوگیری شناختی اثر چارچوب‌بندی یا Framing Effect هست. این خطای ذهنی به زمانی مربوط است که برای فردی مسئله‌ای را به صورتی متفاوت صورت‌بندی کنیم و در حالی که خود مسئله ثابت مانده است تصمیم فرد فرق کند. برای مثال، عبارت «۹۵٪ احتمال موفقیت» جذابتر از عبارت «۵٪ احتمال شکست» است. این در حالی است که اصل مسئله یکی است و صورت مسئله صرفا فرق کرده است. افرادی که در مارکتینگ کار می‌کنند معمولا از همین خطای شناختی مشتریان برای تبلیغ کالا یا خدمات استفاده می‌کنند.
چگونه رفتار گله‌ای و تقلید از دیگران باعث ایجاد حباب‌های اقتصادی میشود؟
یکی از بهترین نتایج اقتصاد رفتاری توضیح دلایل پیش رفتار گله‌ای یا Herd Behavior بوده است. رفتار گله‌ای به زمان‌هایی اشاره می‌کند که افراد بدون تحلیل شخصی صرفا از روی دیگران در جمع تقلید می‌کنند. در جاهایی مثل بازار فارکس، چنین رفتارهایی به وضوح مشخص هستند. برای مثال، تریدرهای زیادی وقتی می‌بینند که خیلی‌ها دارند می‌خرند، پشت سر آن‌ها حرکت می‌کنند، حتی اگر خودشان دلیل کافی برای این کار نداشته باشند.
رفتارهای گله‌ای تاثیرات منفی‌ای بر بازار دارند. برای مثال، می‌توانند باعث ایجاد حباب قیمتی میشود. نمونه‌ی چنین حباب‌هایی حباب دات کام یا بحران مالی ۲۰۰۸ است. در این مثال‌ها، افرادی ارزش واقعی دارایی‌هایی که دارند می‌خرند را بررسی نمی‌کنند و صرفا بخاطر خرید دیگران وارد بازار می‌شوند. اقتصاد رفتاری دلایل رفتار گله‌ای را شرح و تفصیل می‌کند. در این علم، نشان داده میشود که چطور هیجان جمعی، ترس از جا ماندن، و نیاز به تایید اجتماعی بر تصمیم‌گیری‌های معامله‌گران تاثیر می‌گذارد.
چگونه حجم معامله در فارکس را محاسبه کنیم؟
۷ رفتار غیرمنطقی تریدرها
به جز رفتارهای گله‌ای و خطاهای شناحتی، اقتصاد رفتاری می‌تواند به ما کمک کند تا الگوهای رفتارهای غیرمنطقی را در تریدرها بیابیم. در اینجا به ۷ رفتار غیرمنطقی که به شکل الگو در بسیاری از تریدرها دیده میشود می‌پردازیم:
۱- جهت گیری تاییدی
تریدر فقط تحلیل خودش را می‌پذیرد و به آن اهمیت می‌دهد و حتی به تحلیل های منطقی بقیه توجه نمی‌کند. به طور مثال Xauusd را تحلیل می‌کند و فقط آن را صعودی می‌بیند در صورتی که تحلیل تکنیکال و فاندامنتال می‌گوید طلا نزولی است ولی تحلیلگر به آن موارد دقت نمی‌کند و مسئله را تک‌بعدی بررسی می‌کند.
۲- نگرانی تریدر و نپذیرفتن ضرر
تریدر، معامله در ضرر را تحمل می‌کند چون نگران است ضرر هر معامله تثبیت شود و به امید برگشت ضرر، معامله در ضرر را تحمل می‌کند ولی معامله در سود را تحمل ندارد و بلافاصله معامله را می‌بندد.
البته در نظر بگیرید رنگ آبی و قرمز پوزیشن ها تاثیر بسیار زیادی در روان تریدر و تصمیمات او دارد. رنگ قرمز به معنای هشدار و خطر است و مغز به محض دیدن این رنگ دچار استرس میشود. به این شکل احتمال مقاومت در برابر بستن معامله در زیان به امید تثبیت نشدن ضرر افزایش می‌یابد.
رنگ آبی به معنی آرامش و سود است. مغز با دیدن این رنگ دچار حس خوبی میشود و برای تثبیت آن عجله می‌کند. در نتیجه ممکن است با کوچکترین سود از معامله خارج شود.
۳- تحت تاثیر دیگران ترید کردن
تریدر بدون تحلیل درست و منطقی، صرفا با نظر دیگران ترید می‌کند. این امر باعث زیان های زیادی میشود. دقت کنید که تحت تاثیر دیگران ترید کردن با تاثیر گرفتن از متخصصان این حوزه و ترید کردن براساس سیگنال‌های آن‌ها فرق می‌کند هرچند گاهی ممکن است همپوشانی داشته باشد. بهترین تریدر کسی است که با اینکه از تریدهای دیگران یاد می‌گیرد و حتی ممکن است پشت دست آن‌ها بازی کند، دارای قوه تفکر خودش باشد و برای انجام هرکدام از تریدهایش به عواقب احتمالی آن‌ها فکر کند. به عبارتی دیگر، تریدر نباید عاملیت خودش را فدا کند و صرفا با حرف دیگران تریدهایش را انجام بدهد.
۴- غرور در ترید
گاهی اوقات تریدر چند ترید موفق داشته و دچار غرور کاذب شده و بدون حد ضرر معامله می‌کند. درگیر نشدن غرور و درک این موضوع که هر ترید مسئله‌ی جداگانه‌ای است و برای بازار در حال حرکت اهمیتی ندارد که پیشبینی‌های قبلی تریدر دست درآمده است یا نه مهارت مهمی‌ست که تریدرها باید به دست آورند. در واقع، بهترین کار این است که تریدر قبل هر ترید دوباره با تفکر نقادانه به تمام جوانب ترید و عواقب آن، از جمله حد ضرر، بیاندیشد.
۵- جبران ضرر
گاهی شخص دچار ضرر سنگین شده و بی منطق و فقط برای جبران ضرر وارد معامله میشود. معمولا معامله بدون حدضرر و با حجم های سنگین است. چنین روشی برای ترید کردن خیلی فرقی با کسی که تحت تاثیر از دست دادن پول‌هایش سر شرط‌بندی به گرو گذاشتن تمام زندگی‌اش می‌پردازد فرقی ندارد. به قول قدیمی‌ها، «جلوی ضرر را هرجا بگیری منفعت است»، پس بهتر است که تحت تاثیر ضرر در تریدهای متوالی درگیر تریدهای بدتر نشویم تا همان مقدار از سرمایه‌مان که باقی مانده را حفظ کنیم برای ترید‌هایی بهتر در آینده.
۶- ترس از دست دادن فرصت معامله
تریدر بدون تمرکز وارد معامله میشود چون نگران است موقعیت را از دست بدهد. به طور مثال، نوسان بازار را می‌بیند و تصور می‌کند بازار را از دست داد و بلافاصله وارد وارد معامله می شود ( بدون داشتن شرایط ترید).
۷- توهم تکرار
تریدر یک مقاومت دیده که چند بار با برخورد به آن مقاومت ،چارت واکنش نشان می‌دهد. در این حالت تصور می‌کند حتما باید با برخورد به آن مقاومت نشان دهد وارد معامله بدون استاپ میشود.
چگونه در برابر رفتارهای غیرمنطقی در ترید مقابله کنیم؟
به طور کلی، سه کار یا مهارت هست که هر تریدری باید برای شفافیت بهتر معاملات‌اش به آن‌ها مسلط شود:
۱- پلن معاملاتی شفاف و مکتوب داشته باشیم.
۲- مدیریت سرمایه دقیق
۳- سعی در کنترل احساسات
در نهایت موفقیت در فارکس منوط به فقط بحث تکنیکال و فاندامنتال نیست. اصلی‌ترین مورد، کنترل احساسات و طمع ، و کنترل ریسک معاملات است و تریدر باید روی این مورد بیشتر از هرچیزی تمرین داشته باشد. با توجه به این عوامل در حوزه اقتصاد رفتاری در ترید، نتیجه میگیریم فارکس تنها تحلیل نیست و برای گرفتن نتیجه بهتر نیاز به پرورش ذهن داریم. در واقع، بخش عمده از سود یا ضرر ، نتیجه احساسات ما در بازار و طمع و تصمیم های بجا میباشد.
ما در بروکر STP Trading، فقط ابزار ترید به شما ارائه نمی دهیم ، بلکه همراه شماییم تا ذهن برنده از شما بسازیم. در کنار ارائه معاملات شفاف و سریع ، اسپرد فشرده ، پشتبانی قوی، و ابزار قوی جهت کمک به کم شدن خطر کال مارجینی به شما در رشد ذهن قوی و شفاف و کنترل احساسات یاری می رسانیم.
